Viết thêm về cậu

Kể về cậu mà anh không chia sẻ kỷ niệm của anh với cậu cho các em thì thật là thiếu sót. Nên hôm nay anh ngồi viết lại tất cả những gì anh biết về cậu dưới nhãn quan của anh, theo sự cảm nhận của anh để các em biết thêm về một nhân vật khá thân thuộc trong gia đình mình. Thân thuộc là bởi vì ngoài cha mẹ, cậu là người thân duy nhất của gia đình đi theo cha mẹ từ ngoài Song Ngọc vô Nam năm 1955. Nhìn ra chung quanh mình thì người ta có ông bà nội ngoại, có dì cậu chú bác, còn lúc đó nhà mình thì chỉ có cậu. Phong nhận xét về cậu rất đúng khi nhắc lại rằng trong nhà chỉ dùng tiếng “cậu” mà không cần gọi thêm tên để nói về cậu Trực trong khi những cậu khác thì phải nêu tên như cậu Phan, cậu Hải.
 
Theo những mảnh chuyện giữa cha mẹ mà anh nghe lóm được thì khi di cư vô Nam, cậu là một thanh niên vừa mới lớn. Vừa đặt chân vô trại tạm trú thì cha tìm được việc làm rất tốt với công ty trồng cao su của người Pháp nên đã đề nghị nuôi cậu đi học. Hình như cậu cảm thấy tù túng trong gia đình hay là muốn bay nhảy tự do hay là không muốn bị lệ thuộc nên cậu không đi học như lời cha đề nghị mà bỏ đi lính một thời gian (hình như là đi quân dịch). Kỷ niệm của anh về cậu vào năm 1955 – 1956 là đang ở nhà thì thấy cậu được nghỉ phép về, lúc này anh cỡ 2 tuổi rưỡi. Có người bán bong bóng màu rất đẹp đi ngang nhà nên mẹ mua cho anh một trái. Lúc đó anh đang chơi với bong bóng, tung lên rồi chạy theo đánh, vô cùng thích thú. Cậu xin chơi với anh, nhưng dành đánh một mình, anh không đụng được cái nào cả. Tức quá ! Anh đòi bong bóng lại, cậu không cho mà cứ tiếp tục chọc giận anh. Anh càng nổi điên ! Chừng một vài phút sau, cậu trả bong bóng lại cho anh thì anh ôm chặt vô bụng cho nó bể luôn. Mẹ hỏi sao con không giữ mà chơi lại làm bể, anh nói bong bóng của con mà cậu dành không cho con chơi, con tức quá !
 
Sau này khi nhà mình rời An lộc về Phan Thiết, cậu ăn ở trong nhà với mình và đi học trường Ngô đình Khôi (từ năm 1963 đổi tên thành trường Chính Tâm) thì anh mới đụng chạm với cậu nhiều hơn. Hình như sau khi đi lính một thời gian, cậu mới thấy bằng cấp là cần thiết nên trở lại đi học. Cậu học giỏi, phần thưởng đủ loại, nhưng cậu thi mãi mà không đậu được Tú Tài 2 để lên Đại Học nên đành phải đăng lính vô trường sĩ quan Thủ đức và gác bỏ mộng học hành lên cao hơn. Anh có đôi lần nghe cha mẹ nói về mấy chữ “học tài thi phận” để nói về trường hợp cậu. Anh đụng chạm trực tiếp với cậu là bắt đầu từ khi ở Đồng Hưu về, mẹ nói cậu dạy cho anh học, tập đọc tập viết và làm toán để đến trường vì lớn đầu rồi mà còn long nhong. Những la mắng gõ đầu, dùng thước kẻ đánh vô tay sưng vù hay đánh lên đầu ứ máu là điều xảy ra hàng ngày. Anh chỉ học với cậu vài tháng thôi, trong lúc chờ đi học lớp tư ở trường tiểu học trong Vinh Thủy. Và lúc đó, anh không có sự phản kháng hay chống đối gì, vì nghĩ đó là chuyện bình thường. Nhưng lớn hơn, bắt đầu có nhận thức, và cá tính phát triển thì anh cảm thấy bị xúc phạm và sỉ nhục vì những la mắng xối xả như vậy. Anh hoàn toàn không giận cậu khi bị đánh vì đã phá máy chụp hình, như anh đã tâm sự trong câu chuyện “Kỷ niệm không vui”, cũng không ghét cậu vì đã hung hăng đánh đập trong lúc dạy anh học khi còn nhỏ, mà sự phản kháng nó thành hình do cách đối xử của cậu đối với anh trong suốt thời gian bắt đầu hiểu biết cho đến tuổi trưởng thành.
 
Cậu là người sống có tình có nghĩa. Anh nhớ là vào khoảng năm 1966 – 1967, khi cậu đi tu nghiệp bên Mỹ, tuy không giàu có dư giả gì mà cậu vẫn mua quà cho từng đứa cháu một, không sót một ai, và mua cho cả cha và mẹ nữa, khệ nệ mang xách từ bên Mỹ về tới VN. Nhưng cậu cũng là tiêu biểu của một con người gia trưởng, áp đặt và độc đoán. Đối xử với người ngoài thì vô cùng lịch sự lễ phép nhã nhặn, nhưng về nhà thì quát tháo ầm ĩ với người thân. Rất quan tâm, rất thương yêu chăm sóc, nhưng vô cùng cứng nhắc và nóng nảy. Cho nên anh không thể không đồng ý với chị Tuyết hay với Phong và Trinh là cậu rất thương các cháu, nhưng anh phải nói thêm là cậu có những cách xử sự làm thương tổn anh rất nhiều.
 
Có một lần, khi đó cậu vừa đi tu nghiệp ở Mỹ về, từ Nha trang về thăm cha mẹ ở Phan thiết, rồi nói với cha mẹ là “anh chị cho cháu Sơn ra ở chơi với em ít hôm cho đỡ buồn”. Lúc đó đang là mùa hè. Cha mẹ nói anh đi ra sớm vài ngày rồi ghé ở với cậu trước khi vô chủng viện nhập học. Anh đi xe đò ra bến xe Phước Hải ở Nha trang rồi đi xích lô tới trại lính của cậu mà bây giờ anh không thể nhớ được nó nằm ở đâu. Một buổi sáng ngủ dậy, cậu đưa đi ăn phở. Trước khi đi cậu hỏi: “Sơn muốn ăn phở gà hay phở bò”. Anh lí nhí trả lời: “ăn chi cũng được”. Vậy là cậu hét cho một câu nghe giật bắn cả người  luôn : “muốn ăn cái gì thì nói, chứ tại sao lại ăn chi cũng được là sao”. Anh hoàn toàn mất hứng. Anh rất nhạy cảm, anh thích sự nhẹ nhàng dịu dàng từ tốn, nên những cách cư xử như thế ảnh hưởng rất nhiều và rất lâu trong anh. Anh nghĩ nếu cậu không vừa ý về câu trả lời thì cứ nói là “cháu không nên trả lời như vậy vì lý do này …vì lý do kia…” thì anh sẽ nghe lọt lỗ tai mà sửa lại những lần sau.
 
Một lần khác vào mùa hè năm 1968. Khi ấy nhà mình đang tị nạn ở Vinh Phú trong căn nhà mình mua lại bên cạnh nhà chú Điều. Trong bữa cơm, có ai đó đang nói về nhà thương, anh mới phát biểu là “khi nghe 2 chữ nhà thương mình thấy nó có vẻ tầm thường mà khi nói bệnh viện thì mình có cảm tưởng là to lớn hiện đại”. Cậu mắng anh xối xả rằng “ngu mà cũng nói, không biết thì im mà nghe, nhà thương Chợ Rẫy có nhỏ không”. Anh cụt hứng, ngồi im re. Phản ứng tự nhiên ngay lúc đó là anh cảm thấy mình không ra gì, là ngu dốt khờ dại nhất thế gian và mất mặt vô cùng trước mặt các em. Xét cho cùng thì đó chỉ là cảm tưởng của anh, tại sao anh không được quyền nói lên điều mình cảm nhận. Cậu lấy cơ sở gì mà nói rằng điều anh nói là sai, và điều của cậu là đúng. Mà giả như không đồng ý thì cứ trình bày một cách bình thường việc gì phải nói người khác là ngu.
 
Rồi một lần khác nữa … khi mình đang tị nạn bên Vinh Phú, ở bên cạnh nhà chú Điều. Đó là một buổi xế trưa, cậu lái xe jeep về dừng lại trước nhà, trên xe có chú Điều. Chú Điều bước xuống xe và đi vòng ra sau xe lấy đồ. Khi xe jeep của cậu về tới, thì anh đang đứng chơi trước nhà với Thiện, Hà, Hải và một vài đứa khác mà anh không còn nhớ tên. Cậu ngước mặt lên nhìn thấy anh thì chỉ mặt hét tướng lên một cách hung dữ rằng: “thằng Sơn, đứng trợn mắt ra mà nhìn à, ra giúp chú Điều mang đồ vô”. Anh cụp mặt riu ríu đi ra giúp chú ấy mang cái gì đó vô nhà, nhưng chú ấy nói không cần và tự động xách vô. Anh mất mặt với Thiện và mấy đứa con chú Bích vì bị nạt nộ la lối vô cớ như thế. Lúc đó anh ấm ức vô cùng, vì nghĩ rằng việc giúp đỡ là việc tự nguyện, không bao giờ có thể là một sự bắt buộc, đàng này, anh đang bị bắt buộc làm một điều mà anh không chủ động làm vì không biết. Nếu anh biết chú Điều cần thì anh cũng chạy ra, nhưng anh đâu biết là chú ấy sắp mang cái gì nặng từ ngoài xe vào, nên làm sao anh có thể tự động lon ton chạy ra xe giúp chú ấy khi xe vừa tới nơi.

Những quát tháo hùng hổ, những lời nói nặng nề … cũng có tác dụng làm chảy máu tâm hồn như những vết thương do gươm đao gây ra trên thân thể vậy thôi. Sự chống đối và mất thiện cảm của anh đối với cậu khởi từ những cách thức như thế và từ trăm ngàn tình huống khác tương tự mà trong đó có nhiều hò hét chửi mắng hơn là những phân tách thâm trầm nhẹ nhàng để anh cảm thấy mình được lắng nghe và tôn trọng, tôn trọng với tư cách là một đứa trẻ. Anh cảm thấy mình bị xúc phạm và bị coi thường, và trong một chừng mực nào đó, nó làm cho anh có khuynh hướng e dè, khép kín và mất tự tin.
 
Nhìn lại chặng đời đã qua, anh cảm thấy mình thật may mắn và hạnh phúc khi có cha mẹ là những người rất hiểu biết và dịu dàng, vừa chỉ dạy nhắc nhở bằng những lời khéo lời hay mà còn dùng cả đời sống mà làm gương cho các con. Chính những ân cần dịu dàng này của cha mẹ đã phần nào hóa giải những hung hăng khe khắt mà cậu đã gieo vào lòng anh trong những năm đầu đời. 
 
Đó là kinh nghiệm của anh về cậu, rất cá nhân và hoàn toàn chủ quan. Chị Tuyết, anh Thạch, anh Phong hay chị Vân, cũng như các em về sau này, mỗi người có thể có cái nhìn khác về cậu, anh hoàn toàn chấp nhận điều đó và không hề nghĩ rằng cái nhìn của anh là đúng nhất và của người khác là sai. Dầu khác nhau về cái nhìn, về kỷ niệm hay về nhận định, cuối cùng anh vẫn nghĩ rằng gia đình mình thật may mắn khi có một người ruột thịt gần gũi là cậu bên cạnh.