Tập làm văn

Cha không phải là giáo viên tiểu học nhưng đã dạy em kiến thức vỡ lòng về toán và văn, lúc em gần 10 tuổi, trước đó được chị Vân hoặc chị Trinh tập viết. Toán thì em hơi chậm làm cha bực mình nhưng cuối cùng cũng biết hết cộng trừ nhân chia. Môn văn mới rắc rối. Cha giảng giải đủ cách để em biết làm văn tả cảnh nhưng vì kết quả chỉ là sự tưởng tượng, không có một cách làm cụ thể, đáp án trở nên mơ hồ và em thoát không phải nộp bất kỳ bài tập làm văn nào. Dù vẫn suy nghĩ được nhưng lại không biết viết ra suy nghĩ của mình, cũng có thể nói là không dám viết vì sợ sai ý của người lớn, mình sẽ bị chọc ghẹo, bị nạt (nhiều người vẫn thích dùng cách nhắc nhở nặng nề nhưng với em thì thái độ dịu dàng kích thích mình thụ huấn mạnh hơn). Đến khi đi học ở trường em đã phải run sợ khi tới giờ học văn đầu tiên, may quá bữa đầu vắng mặt giáo viên, có một cô khác qua coi lớp, cô này ra một bài làm văn để giữ trật tự rồi trở về lớp của mình. Đề bài: Em hãy tả cây bút chì của em. Bữa đó bài làm của em là chép toàn bộ bài của người bên cạnh không sót một chấm một phẩy nào hết!!! Khi đi học cấp 2 thì tự làm được đôi chút nhưng cũng chỉ cố viết cho qua trang mà thôi. Không còn copy của bạn nữa mà bắt chước ý văn của nó, rồi đổi vài chữ để giáo viên khỏi phát hiện. Môn tập làm văn thực sự làm khổ em cho đến hết lớp 12. Tính từ khi đến trường đến khi tốt nghiệp phổ thông, bài tập làm văn cao nhất là 6 điểm, thông thường chỉ 4 mà thôi. Năm lớp 9 chị Tuyết cho một cuốn sổ đề nghị em viết nhật ký, nghe lời chị cũng miệt mài ngày này qua ngày khác nhưng kết quả không khá hơn. Một nỗi khổ khác nữa là em thuận tay trái mà viết bằng tay phải, lại hay bị rung tay nên viết chậm và yếu hơn nhiều người, đã từng cố gắng nắn nót theo nét chữ của anh Nguyên và anh Thạch nhưng thất bại vì không thể viết nhanh được. May mắn là năm lớp 10 có thằng bạn ngồi kề bên viết chữ xấu hơn thì mới tự an ủi mình được đôi chút.
 Có lẽ em chỉ thực sự “tập làm văn” khi viết thư cho các anh chị, đặc biệt với anh Thạch và anh Sơn, bởi vì lúc đó mình có thể viết ra tất cả những gì mình suy nghĩ mà không sợ người kia bắt lỗi. Dần dần rút kinh nghiệm qua những lá thư, bắt đầu biết so sánh sản phẩm của mình với của người khác rồi từ đó mới sửa câu chữ, sắp xếp ý tứ,.... Chữ viết của anh Sơn có lẽ xấu nhất nhưng cách hành văn của anh đã mang lại nhiều cảm hứng khiến em cứ muốn hồi âm ngay sau mỗi lá thư. Ở điểm này, có thể nói anh Sơn đã nâng đỡ và dìu dắt suy nghĩ của em rất nhiều khi em ở tuổi Vị thành niên cũng như những diễn tiến cuộc đời về sau. (Sơn: Chữ anh viết xấu nhất, anh biết điều này, và anh cũng phải công nhận là chữ của cha rất đẹp. Sau này chữ của chị Tuyết, của Vân, Trinh và của Nguyên khá giống chữ của cha, tức là cũng tròn trĩnh, đều và bay bướm như thế. Chữ của Thạch và của Phong hơi giống nhau   - có lẽ do Phong cố tình bắt chước anh Thạch,  tuy không giống chữ của cha nhưng có những nét mềm mại và chắc chắn là đẹp hơn chữ anh nhiều. Nét chữ xấu của anh chắc là ảnh hưởng của mẹ  - trong tập hồi ký này anh sẽ để ở phần phụ lục lá thư mẹ viết tay cho anh khi nhà mới dọn lên Ban mê thuột. Lúc bắt đầu tập viết, cha dùng bút chì viết những mẫu tự vào một cuốn tập có kẻ hàng, và anh phải dùng bút mực đồ theo. Quan niệm của cha là viết theo như thế thì dần dần chữ sẽ đẹp, và chắc chắn là cha cũng muốn các con của mình có nét chữ đẹp như của cha. Nhưng từ nhỏ anh đã quan niệm là chữ viết đẹp không cần thiết lắm, chỉ cần rõ ràng để dễ đọc, điều cần thiết chính là ý tưởng. Và anh cũng không tin là chữ mình có thể đẹp hơn nhờ tập luyện như thế hay xấu đi vì không chịu tập viết, cho nên anh tập viết một cách lơ là. Có lẽ anh đi trước thời đại một chút, vì bây giờ có mấy người dùng bút nữa đâu, tất cả đều qua máy tính.)
(Phong: Như vậy là anh giống chị Tuyết và Giang về cái khoản làm văn. Bài tập làm văn của anh cũng chỉ cầu mong được trên trung bình. Trong bài làm không hề có lỗi chính tả hay lỗi ngữ pháp nhưng ý tứ thì nghèo nàn, câu văn không lả lướt, bóng bẩy. Nói tóm lại bài làm mới đạt được yêu cầu về kỹ thuật chưa thể gọi là văn chương. Ngay như viết thư cũng vậy, phải mất cả tiếng đồng hồ anh mới hoàn thành được một lá thư dài cỡ hai trang vở học trò. Đọc một bài thơ, một cuốn truyện anh vẫn cảm nhận được cái hay cái đẹp của nó nhưng để làm cho được như vậy có lẽ cần phải học tập nhiều và ít ra cũng cần phải có một tí năng khiếu. Anh nhớ những năm học lớp 6, lớp 7 có đứa bạn làm văn rất hay. Hầu như tất cả các bài tập làm văn sau khi chấm xong thầy giáo đều đọc bài của nó lên cho cả lớp nghe bởi vì quá xuất sắc. Mình viết được 2 trang vở chứ nó viết phải đến 2 cặp giấy vở. Anh nghĩ nó sẽ là nhà văn trong tương lai. Rất tiếc đến giờ không còn tin tức gì về nó để xem có phải vậy không. Năm 1973 sau khi các bên ký hiệp định Paris, ai cũng nghĩ là hòa bình đã đến. Trường anh có tổ chức làm một tập san với chủ đề hòa bình và mở cuộc thi viết truyện, làm thơ. Bài nào đoạt giải thì được đăng trên tập san đó. Anh cũng rất thích chủ đề này và trong tâm trạng vui mừng vì đất nước đã được hòa bình, anh cặm cụi viết một truyện ngắn. Cũng tốn nhiều công sức và rất tâm đắc với tác phẩm của mình thế nhưng sau khi chấm thì chẳng thấy bài của mình đâu cả.)